Даночен систем во РМ
Данок на добивка
Даночна основа – член 7-15
За олеснување на натамошниот текст ги користевме следниве кратенки:
ОКД = Општ колективен договор за приватниот сектор од областа на стопанството
ПДУ = Прописите за органите на државната управа
ПМБП = Просечна месечна бруто плата по работник во РМ објавена од Државниот завод за статистика
ЗРО = Закон за работни односи
ЗДС = Закон за донации и спонзорства во јавните дејности
МФ = Министер за финансии
УЈП = Управа за јавни приходи
РМ = Република Македонија
Даночна основа претставува добивката утврдена во даночниот биланс, зголемена за непризнаени расходи и помалку искажани приходи. Добивката се утврдува како разлика меѓу приходите и расходите согласно сметководствени прописи и стандарди. Просто кажано, ќе платите данок на основица = приходи минус трошоци плус кафани и слични луксузирања.
За непризнаени расходи се сметаат расходите кои не се поврзани со вршење на дејност на субјектот, односно не се непосреден услов за извршување на таа дејност и не се последица од вршењето на таа дејност. Внимателно, ова е член 9, став 1, точка 1 од Законот.
За непризнаени расходи се сметаат трошоците исплатени во износ поголем од:
1. Најнискиот износ на дневници за службени патувања, теренски додаток или одвоен живот, утврден со ОКД и ПДУ, при што исплатите меѓусебно се исклучуваат.
2. Помош во случај на смрт на вработениот и на член на неговото семејство, утврден со ОКД и ПДУ.
3. Помош за претрпени штети од елементарни непогоди, утврден со ОКД
4. Отпремнина која се дава при заминување во пензија, утврден со ОКД и ПДУ.
5. Испратнина заради трајно работно ангажирање на работниците при откажување на договорот за вработување од деловни причини (технолошки,економски,организациони и слични промени), утврден со закон.
6. Регрес за годишен одмор во висина од 40% од ПМБП, објавена до денот на исплатата.
7. Јубилејни награди за најмалку 10 години работа кај ист работодавач, во висина на ПМБП, исплатена во последните три месеци.
8. 30% од исплатениот износ за користење на сопствено возило на вработените, но најмногу до 60.000. мкд на годишно ниво.
9. Надоместок заради непрекинато боледување подолго од 6 месеци предизвикано со повреда на работа или професионално заболување, во висина на ПМБП, исплатена во последните три месеци.
10. Надоместок при селидби на вработените за потребите на работодавачот во висина на стварните трошоци направени за превоз на покуќнината и семејството.
За непризнаени расходи се сметаат и следниве износи:
1. Трошоците за организирана исхрана и превоз на вработените, исплатени над износите утврдени со закон.
2. Трошоци за ноќевање со појадок и превоз на невработени лица, ангажирани за работа во функција на дејноста, ако не се документирани.
3. Трошоци за исхрана на вработените кои работат ноќно време над износите утврдени со ЗРО
4. Трошоците исплатени како месечни надоместоци (паушал,патни и дневни трошоци) на членовите на органите на управување во висина од над 50% од ПМБП исплатена во претходната година.
5. Трошоците по основ на уплатени придонеси во доброволен пензиски фонд над износот од 2 ПМБП исплатени во претходната година, на годишно ниво по вработен.
6. Трошоците по основ на уплатени премии за осигурување на живот над износот од 2 ПМБП исплатени во претходната година, на годишно ниво по вработен.
7. Надоместоците за лицата волонтери и за лицата ангажирани за вршење на јавни работи, исплатени над износите утврдени со закон.
8. Скриените исплати на добивки, за разни давања на содружници, акционери и на нив поврзани лица, како што се:
- Давања на добра и услуги по цена пониска од пазарната.
- Давање на пониска камата на одобрени заеми.
- Плаќања за добиени добра и услуги од нив по цени повисоки од пазарните.
- Овозможување на стекнување на добивки.
9. Кусоци кои не се предизвикани од вонредни настани (кражба,пожар или други природни непогоди), кои не се на трошок на платата на одговорното лице.
10. Трошоците за репрезентација во висина од 90%.
11. Донации направени согласно ЗДС над 5% од вкупниот приход во годината.
12. Спонзорства направени согласно ЗДС над 3% од вкупниот приход во годината.
13. Донации во спортот согласно член 30-а од овој закон, најмногу до 50% од пресметаниот данок
14. Камата по кредити кои не се користат за вршење на дејноста и камати по кредити за набавка на патнички автомобили,мебел,теписи,уметнички дела од ликовната и применетата уметност и украсни предмети.
15. Осигурителни премии исплатени во корист на членовите на органите на управување, како и на вработените ако истите не се одбиваат од плата, освен личното колективно осигурување на вработените за повреди на работа.
16. Даноците по задршка(одбивка) исплатени во име на трети лица
17. Паричните и даночните казни, пеналите и казнените камати за ненавремена уплата на јавните давачки и на трошоците за присилна наплата.
18. Исплатите на стипендии, освен стипендиите доделени согласно ЗДС (се оданочуваат според точка 10 од законот, а тука 12), во кои не спаѓаат трошоците за обука и специјализација на вработените заради остварување на дејноста на работодавачот, под услов истите да продолжат со работа кај работодавачот, за што склучуваат договор со временски период кој не може да биде пократок од 3 години сметано од годината на стекнувањето на соодветните знаења.
19. Кало,растур,крш и расипување над нормираните износи утврдени за соодветната гранка( ги пропишува МФ), под услов да не се настанати како резултат на вонреден настан и виша сила.
20. Трајниот отпис на ненаплатените побарувања.
21. Трошоците за нето износот на примањата по основ на деловна успешност над износот на кој се пресметани придонеси согласно со закон.
22. Трошоците за амортизација над износот утврден со номенклатура што ја пропишува владата. Одбраниот метод на амортизација се применува до конечно амортизирање. Амортизирано средство не може пак да се амортизира. Сегашната вредност на средство кое понатаму не се користи, може да се амортизира целосно со согласност од УЈП.
23. Исправката на вредноста на ненаплатените побарувања, освен ако е донесена правосилна судска одлука, а побарувањата се пријавени и потврдени од управникот на стечај или ликвидација.
24. Дадени заеми, освен на правни лица резиденти на РМ, доколку не се вратени во истата година кога се дадени.
25. Разликата меѓу трансферната цена (цена настаната при извршена трансакција меѓу поврзани лица) и пазарната цена, разликата помеѓу расходите и приходите постигнати со трансферната цена и цената утврдена со принципот ,, дофат на рака,,. Овој принцип подразбира дека трансакциите се вршат по цени и услови кои не се разликуваат од оние помеѓу неповрзани лица во споредливи околности. Овој принцип се однесува на сите трансакции помеѓу поврзани лица што влијаат врз добивката или загубата на истите. При утврдување на цената на трансакциите се користи: а) метод на споредлива неконтролирана цена, б) метод на препродажна цена, в) метод на цена на чинење, г) метод на трансакциска нето маржа, д) метод на поделба на добивка, или ѓ) кој било друг метод ако претходните не се соодветни. За секоја категорија трансакции, обврзникот го избира најсоодветниот метод за утврдување на цената на трансакцијата согласно принципот ,,дофат на рака,,. За овие трансакции, обврзникот е должен да приложи извештај, пропишан од МФ, заедно со даночниот биланс. Извештај во скратена форма обврзникот поднесува ако трансакциите со поврзани лица во текот на годината не се над 10.000.000. мкд или има трансакции само со поврзани лица резиденти на РМ. Сите овие обврски не се однесуваат на обврзници кои оствариле вкупен годишен приход до 60.000.000. мкд.
26. Делот од камати по заеми добиени од поврзани лица, кој го надминува износот што би се остварил доколку се работи за неповрзани лица, во моментот на одобрувањето на заемот. Како основ за определување на висината на каматната стапка, која би се остварила меѓу неповрзани лица, се користи стапката остварена на финансиски пазар во земјата или на меѓународен финансиски пазар.
27. Износот на затезни камати кои произлегуваат од односите со поврзано лице.
28. Износот на каматите на заемите добиени од содружници или акционери – нерезиденти со најмалку 20% учество во капиталот на друштвото, во вкупната основна главнина на друштвото, односно во вкупното гласачко право на друштвото, кои за повеќе од 3 пати го надминуваат износот на уделот на тој содружник или акционер. Како заеми се сметаат и заеми од трети лица кои се гарантирани од содружникот или акционерот. Износот на уделот на содружникот или акционерот во капиталот на корисникот на заемот се определува за даночниот период како просек од уплатениот капитал, нераспределената добивка и резервите, намалени за непокриените загуби. Оваа одредба нема да се применува на новоосновани субјекти во првите 3 години од работењето, вклучувајќи ја и годината на основањето. Не се сметаат како камати по заеми добиени од содружници или акционери ако се банки или други финансиски организации.